Κυριακή, Ιουλίου 31

Και είπεν Κύριος ο Θεός τω Κάιν: «ίνα τι συνέπεσεν το πρόσωπόν σου;» (δηλαδή: γιατί κρέμασες τα μούτρα σου και σκοτείνιασε το πρόσωπό σου;)

Το ερώτημα παραμένει ισχυρό και τυραννάει τη συνείδησή μας:
Πώς είναι δυνατόν να λατρεύεις το Θεό του ελέους, να προσεύχεσαι να λάβεις το δώρημα της αγάπης, και την ίδια στιγμή να σκοτώνεις τον αδελφό σου;
Και, μάλιστα, στο όνομα αυτού ακριβώς του Θεού...
Το ερώτημα το θέτει η ίδια η Βίβλος.
Στις πρώτες σελίδες της περιγράφει την αδελφοκτονία του Κάιν.
Η πρώτη λατρευτική θυσία στο Θεό συνδέεται μ’ έναν φόνο!
Πρώτη θυσία παγκοσμίως, και πρώτος φόνος παγκοσμίως...
Ο Θεός τον ρωτάει: «Πού είναι ο Άβελ, ο αδελφός σου;»
Κι ο Κάιν απαντά: «Πού θες να ξέρω; Μήπως είμαι φύλακας του αδελφού μου;».
Η απάντηση αυτή κρύβει όλη την τραγικότητα της ανθρώπινης ύπαρξης.
Εξηγεί τη βαθύτερη αιτία της κακοδαιμονίας μας!
Έχουμε πάψει να θεωρούμε τον εαυτό μας φύλακα και προστάτη του αδελφού μας!
Κι αυτό το βιώνει κανείς εντονότερα στους Αγίους Τόπους.
Η Ιερουσαλήμ μοιάζει μ’ έναν πυρακτωμένο καθρέφτη που δεν λέει ποτέ ψέματα...
Κατά τ’ άλλα, οδεύουμε προς Ναζαρέτ.
Την άλλοτε πρωτεύουσα της Γαλιλαίας.
Την πόλη της Παναγίας και του Ευαγγελισμού.
Έχω μαζί μου ένα βιβλίο του Φλωμπέρ.
Ανοίγω κάποια σελίδα και διαβάζω: «Θεέ μου, τι όμορφες γυναίκες που είχε στη Ναζαρέτ!»...

Τετάρτη, Ιουλίου 27

Ποιος θα κρατάει τα κλειδιά της «Χριστιανικής Ντίσνεϋλαντ»;

Κάθε άνθρωπος που συναντάς στους Αγίους Τόπους είναι κι ένα μυθιστόρημα!
Την Ιερουσαλήμ τη διεκδικούν πεισματικά και οι τρεις Μονοθεϊσμοί.
Τελικά, έχω την εντύπωση πως το διεκδικούμενο είναι η ... αιωνιότητα...
Εκατοντάδες εκατομμύρια άνθρωποι έχουν ταξιδέψει μέχρι εδώ, κάτω απ’ τις πιο αντίξοες συνθήκες.
Κι όχι μόνο ως προσκυνητές. Αλλά και ως πολεμιστές! Για να σκοτώσουν και να σκοτωθούν...
Αλήθεια, πώς φτάσαμε απ’ την Επί του Όρους Ομιλία, στους Χριστιανούς του Λιβάνου με τα Καλάσνικοφ;
Απ’ τον φιλόξενο Αβραάμ στον Εβραίο έποικο που πυροβολάει τον Άραβα γείτονά του;
Κι απ΄τον πολεμισταρά τον Μωάμεθ, στους «ανθρώπους-βόμβες», που σκοτώνουν αδιάκριτα περαστικούς και γυναικόπαιδα;
Σ’ αυτά τα χώματα συναντάς ζωντανή όλη την ιστορία του Χριστιανισμού: ορθοδόξους, καθολικούς, Αρμένιους, κόπτες, μονοφυσίτες, νεστοριανούς, Ασσύριους, Χαλδαίους του Ιράκ, ουνίτες, Μαρωνίτες, Μελκίτες, Συροϊακωβίτες...
Κι όμως, σε λίγες δεκαετίες, ελάχιστοι Χριστιανοί θα ’χουν απομείνει στα μέρη που έζησε ο Χριστός!
Κι αυτοί θα είναι συντηρητές μνημείων, λείψανα του παρελθόντος, αξιοπερίεργα υπολείμματα. Οι Άγιοι Τόποι θα έχουν γίνει μια ... χριστιανική ντίσνεϋλαντ!
Απ’ το 1517 που οι Τούρκοι κατέλαβαν τους Αγίους Τόπους, η ιστορία των εκεί χριστιανικών εκκλησιών ταυτίζεται με τον αγώνα τους για έλεγχο των προσκυνημάτων.
Και κυρίως για το Ναό της Αναστάσεως! Έχει χυθεί μπόλικο αίμα για το ποιος θα κρατάει τις αρμαθιές των κλειδιών απ΄τις πόρτες του Ναού...
Γι΄αυτό και ο Σουλεϊμάν ο Μεγαλοπρεπής, απ’ το 1526, όρισε με φιρμάνι πως τα κλειδιά θα τα έχει, κληρωνομικώ δικαίω, μια μουσουλμανική οικογένεια. Κι από τότε μέχρι σήμερα την πόρτα του Ναού την ανοίγει κάθε μέρα ένας μουσουλμάνος!
Είναι ο μόνος τρόπος για να μην αλληλοσφαχτούν οι Χριστιανοί...

Δευτέρα, Ιουλίου 25

Το μυαλό μου είναι ένα βρωμερό χασαπόσκυλο...

Ο Θεός είναι το πιο αναπόφευκτο γεγονός της ζωής μας!
Ένας δρόμος κι ένα πέρασμα που δεν μπορούμε να το αποφύγουμε...
Βρίσκομαι ξανά στους Αγίους Τόπους!
Μια παροιμία λέει πως το ταξίδι στον Ιορδάνη ποταμό μοιάζει με το γάμο. Ξεκινάς με τις καλύτερες προοπτικές, και καταλήγεις ένα ναυάγιο...
Ο διάολος έχει πολλά ποδάρια!
Κι όπως λένε κι οι Πατέρες της Εκκλησίας, το μυαλό του ανθρώπου είναι «ταχυπετές όρνεον και αναιδέστατον»! Δηλαδή, όρνιο γοργόφτερο κι αδιάντροπο!
Ο νους μας είναι «φιλομάκελλος κύων και φιλόβρωμος»! Δηλαδή, ένα βρώμικο χασαπόσκυλο...
Πράγματι...
Το μυαλό μου τρέχει συνεχώς στα βρωμερά σοκάκια της Ευρώπης!
Ταξιδεύει στο Άμστερνταμ, στις γειτονιές με τα κόκκινα φανάρια και τις ημίγυμνες πόρνες για κάθε γούστο! Κι από κει καπάκι στα κόφι-σοπ, για «εκλεκτό Μυλοποτάμου»!
Τώρα βρίσκομαι στην ισπανική Ιμπίθα! Μια βδομάδα άυπνος, παρέα με κάθε λογής πανηδονιστές.
Στην Πράγα παρέα με τις ωραιότερες γυναίκες του κόσμου, και στη Βουδαπέστη, τύφλα στο μεθύσι, να ψάχνω το Δούναβη για να πάρω μια βουτιά...
Να χορεύω μέχρι πρωίας στο πορτογαλέζικο Λάγος, να μεθοκοπάω με τους κουλτουριάρηδες φοιτητές στη Φλωρεντία, και να ξεσαλώνω στα μεσοβδομαδιάτικα ξεφαντώματα της Στοκχόλμης...
Απαραιτήτως μια βόλτα απ’ το σεν Τροπέ! Ως υψηλός προσκεκλημένος σε πριβέ πάρτι, προσγειώνομαι με ελικόπτερο στην παραθαλάσσια βίλα με θέα τη γαλλική Ριβιέρα!
Και κλείνω τη σεζόν (πού αλλού;), στο Μόναχο της Βαυαρίας! Στη φθινοπωρινή γιορτή Octoberfest. Μόνο μπύρα και λουκάνικα, παρέα με ροδομάγουλους χοντρομπαλάδες! Και να παν να γαμηθούν οι χαζογκόμενες...

Σάββατο, Ιουλίου 23

Σε λίγο γίνομαι ... Χατζής, αλλά το μυαλό μου είναι στο φωτεινό, ολιγαρκές, γυμνό και ξεδιαδιάντροπο ελληνικό καλοκαίρι!

Συνεχίζω για Αγίους Τόπους.
Σε λίγες μέρες γίνομαι ... «Χατζη-Άσκαρ»!
Αλλά το μυαλό, η ψυχή και το κορμί μου (κυρίως αυτό) βρίσκεται στην τρυφερή και ζεστή καλοκαιριάτικη αγκαλιά του Αιγαίου...
Το φετινό καλοκαίρι είναι μια μεγάλη ευκαιρία να ξαναβρούμε τις αξίες που χάσαμε στην πορεία.
Αξίες που, τώρα που τέλειωσαν τα δανεικά, μπορούμε να τις αναζητήσουμε σε έρημες ακρογιαλιές, μακριά από απαιτητικές καριέρες και κυνήγι του ανούσιου trendy προορισμού.
Πίσω στα βασικά, λοιπόν! Στα απλά και στα ωραία: ντομάτα με τυρί, φιλιά και κρασί!
Με τα ελάχιστα έχεις τα πάντα...
Όλες οι δυσκολίες εξατμίζονται μέσα στη γεύση τ’ αλατιού που γλείφεις στα λατρεμένα χείλια!
Θα ΄θελα να ’μουν στην Πάρο. Να ξανανιώσω έφηβος! Αυτό το νησί είναι ιδανικός προορισμός για τις «πρώτες διακοπές» σου. Να πάρεις το βάπτισμα του βυζόμπαλου...
Να περάσω κι απ’ τη Νιό. Να αισθανθώ πως είμαι στην Κούβα. Να κάνω μπανάκι στις «Τρεις Κλησιές» και ν’ απομονωθώ στου «Παπά τ’ αυλάκι». Κι από κει στην Παναγιά τη Γκρεμιώτισσα, ν’ αγναντέψω την Κρήτη...
Να ξαναπάω και στη Σαντορίνη. Ν’ ανέβω το Μέσα Βουνό τρέχοντας, για να ξαναπατήσω τα χώματα της Αρχαίας Θήρας. Και στις 4 τ’ Αυγούστου να πάω με καϊκάκι στη Φοινικιά της Οίας, στο πανηγύρι των Αγίων Επτά Παίδων, και να προσευχηθώ στο εκκλησάκι που είναι χτισμένο στο βράχο...
Και φυσικά στη Μύκονο! Όπως τότε... Να σκαρφαλώνω στα ολόλευκα ξωκκλήσια και ν’ ανάβω τα καντηλάκια.
Και τ’ απόβραδο, κάτω απ’ τους ανεμόμυλους, ν’ αγναντεύω τη «Μικρή Βενετία», και να διαβάζω τη «Φιλοκαλία»...
Και την άλλη μέρα, πρωϊ-πρωϊ, στη Δήλο, να προσπαθώ να πιάσω με τα χέρια ένα κοπάδι πέρδικες που τρέχουν ανάμεσα στα ερείπια...
Κι αν ο δρόμος με βγάλει απ’ τη Νάξο, να μην ξεχάσω να περάσω απ’ το Δανακό, και να δοκιμάσω, στο καφενείο του Φλώρακα, την καλύτερη τηγανητή πατάτα του κόσμου. Και καπάκι στα κουτούκια τ’ Απειράνθου, να γευτώ τον τοπικό πατσά, την «κεφαλοποδιά». Τ’ απόγιομα θα με βρει στην παραλία της Αγίας Άννας. Μπροστά η χρυσή άμμος με το γαλάζιο νερό, και πίσω ο βράχος με το κλησάκι τ’ άι-Νικόλα και το δάσος με τα κέδρα. Τα ψαροκάικα δεμένα στο μόλο και τα νερά να βάφονται πορτοκαλιά απ’ τον ήλιο που γέρνει πίσω απ’ την Πάρο. Κι εγώ, στο ταβερνάκι του Μήτσακα, ν’ ακούω τους μεθυσμένους ψαράδες να λεν ιστορίες...
Και, τέλος, θα καταλήξω στη Σκιάθο. Όχι μόνο για να ξαναπεράσω απ’ το σπίτι του Παπαδιαμάντη. Που είναι «ο Άσκαρ του εικοστού αιώνα»! Αλλά γιατί με τούτο το νησί με συνδέουν οικογενειακοί δεσμοί.
Εδώ με έφερνε ο πατέρας μου όταν ακόμα ήμουν σπόρος. Κι εγώ έτρεχα στους καφενέδες που σύχναζαν γερο-ναυτικοί, και κρεμόμουν από τα χείλια τους. Μου άρεσε ν’ ακούω τις παράξενες ιστορίες τους.
Κανένας απ’ αυτούς δεν είχε ποτέ κολυμπήσει στη ζωή του. Τη θάλασσα τη φοβόντουσαν και τη σέβονταν σαν Παναγία! Ποτέ δεν τσιτσιδώνονταν μπροστά της, ούτε είχαν χρόνο και διάθεση να την απολαύσουν. Εξήντα χρόνια καραβοτσακισμένοι και δεν ήξεραν καν κολύμπι!
Τα παιδιά τους είναι τέλειοι κολυμβητές, αλλά κανένα τους δεν έγινε ναυτικός ή ψαράς!
Η αγιά-Θάλασσα δεν θέλει για «καλογέρια» της αυτά τα ξιπασμένα κοκοράκια...

Πέμπτη, Ιουλίου 21

Στην Ταρσό γνώρισα ανθρώπους που λατρεύουν ... «της γελάδας το μουνί»!

Η Κιλικία συνορεύει μ’ όλους τους πόλους έντασης γύρω απ’ τη λεκάνη της «δικής μας Μεσογείου».
Είναι ο τόπος που συναντιούνται Τούρκοι, Έλληνες, Αρμένηδες, Άραβες κι Ασσύριοι...
Πάνω απ’ την Ταρσό δεσπόζει η οροσειρά του Ταύρου. Είναι το «Βελούχι της Κιλικίας»! Εδώ πηγάζει κι ο πλωτός ποταμός Κύδνος, που άλλοτε διέσχιζε την Ταρσό. Οι υλοτόμοι έκοβαν τα δέντρα στο βουνό, τα έριχναν στο ποτάμι κι αυτά έφταναν την άλλη μέρα στην πόλη...
Η μυθολογία λέει πως την Ταρσό την ίδρυσαν έποικοι απ’ το Άργος. Αλλά μάλλον Φοίνικες ήταν οι πρώτοι κάτοικοί της.
Σε απόσταση 20 λεπτών απ’ την Ταρσό, προς το βουνό, ο Κύδνος σχηματίζει έναν υπέροχο καταρράχτη.
Λένε πως στο σημείο αυτό στρατοπέδευσε ο Αλέξανδρος καθώς κυνηγούσε το Δαρείο. Κι είπε να κάνει μια βουτιά στα παγωμένα νερά του, μ’ αποτέλεσμα ν’ ανεβάσει υψηλό πυρετό.
Τον έσωσε ο γιατρός Φίλιππος, προσφέροντάς του ζουμί ιτιάς. Απ’ αυτό γίνεται σήμερα κι η ασπιρίνη!
Η Ταρσός είναι και η γενέτηρα του Αποστόλου Παύλου. Εδώ έζησε μέχρι τα δεκαπέντε του.
Και φαντάζομαι θα είχε περάσει πολλές φορές έξω απ’ το επιβλητικό μνημείο του μυθικού ιδρυτού της πόλης, του Σαρδανάπαλου. Και θα είχε διαβάσει την ασσυριακή επιγραφή που αναφέρει ο Στράβωνας: «Ξένε, φάε και πιες και καλοπέρνα, όλα τ’ άλλα δεν αξίζουν τίποτα»!
Σ’ αυτό το κτίριο κατέληγαν όσοι Ταρσινοί συμμετείχαν στη μεγάλη ετήσια «γιορτή της πυράς», κι επιδίδονταν σε άγριες ακολασίες...
Στην Κιλικία ζει και μια φυλή Φελλάχων.
Εξωτερικά παριστάνουν τους μουσουλμάνους, αλλά, όπως μου είπαν κάποιοι, λατρεύουν ένα δέντρο και το «ινεγίν φερτσινή», δηλαδή τα γεννητικά όργανα της αγελάδας...

Δευτέρα, Ιουλίου 18

Οι Πόντιοι είναι Αθηναίοι, και να μην τους ζαχαρώνει η Σαλονίκη!

Αφήνουμε πίσω μας τη Ρωσία. Κι απ’ την Κολχίδα, τη σημερινή Γεωργία, θα περάσουμε απέναντι, στον Πόντο!
Θα διασχίσουμε τη Μαύρη Θάλασσα (τον Εύξεινο Πόντο) που συνήθως είναι άγρια φουρτουνιασμένη.
Οι Πόντιοι είναι ξαδέλφια των Αθηναίων! Γιατί οι πρώτοι που αποίκισαν τον Πόντο, τον 8ο π.Χ. αιώνα, ήταν οι Ίωνες Μιλήσιοι. Πρώτα τη Σινώπη και μετά Σαμψούντα, Κερασούντα, Τραπεζούντα...
Έχει μεγάλη ιστορία τούτος ο τόπος.
Σύμφωνα με την παράδοση, εδώ ζούσαν οι Αμαζόνες!
Κι εδώ βασίλεψαν οι Μιθριδάτες κι οι Κομνηνοί...
Από δω πέρασαν τόσοι κατακτητές... Ρωμαίοι, Σελτζούκοι, Οθωμανοί...
Το 1916 κατέλαβε τη Τραπεζούντα ο ρούσικος στρατός του Μεγάλου Δούκα Νικόλαου Νικολάγιεβιτς. Κι ο μητροπολίτης Χρύσανθος (συγκρατήστε αυτό το όνομα γιατί θα μας ξαναπασχολήσει σε λίγες μέρες που θα κάνουμε αφιέρωμα στον Μεταξά) τον υποδέχθηκε ως ελευθερωτή!
Μόλις, όμως, επικράτησαν οι μπολσεβίκοι (δηλαδή σε λίγους μήνες) ο ρούσικος στρατός αποσύρθηκε, κι επέστρεψαν οι Τούρκοι...
Πολλές κλησιές, μοναστήρια και προσκυνήματα υπήρχαν σε τούτα τα μέρη.
Τα σέβονταν και πολλοί μουσουλμάνοι. Τα έβλεπαν σαν τεκέδες, δηλαδή δερβίσικα ησυχαστήρια...
Στις μεγάλες τους δόξες, οι ναοί κι οι αρχιερείς του Πόντου έλαμπαν από μεγαλοπρέπεια και χλιδή!
Δυστυχώς, τη λιτή ευλάβεια των πρώτων χριστιανικών αιώνων, διαδέχθηκε η «βυζαντινή μεγαλοπρέπεια» και η περσικού τύπου κακόγουστη μεγαλομανία...
Κι ας έλεγε ο Χρυσόστομος πως η Εκκλησία δεν είναι ... χρυσοχοείο ή αργυροκοπείο!
Στα δύσκολα χρόνια της σκλαβιάς πολλοί Πόντιοι αναγκάστηκαν «ν’ αλλαξοπιστήσουν»! Όχι αληθινά αλλά υποκριτικά.
Ήταν οι λεγόμενοι «κρυπτοχριστιανοί». Ή, αλλιώς, οι «κρυφοί», «γυριστοί» ή «τενεσούρηδες».
Σ’ ένα δημοτικό ποντιακό τραγούδι, προξενεύουν σε μια κοπελίτσα έναν κρυπτοχριστιανό. Εκείνη, τον λογιάζει για Τούρκο κι αρνείται. Αλλά η μάνα της την καθησυχάζει. Ο γαμπρός είναι χριστιανός κι ο χριστιανικός γάμος θα γίνει κρυφά, τα μεσάνυχτα, στο μοναστήρι:
«Θα παιρτς άντραν ολόχρυσον
χριστιανού παιδί εν
σα φανερά Μαχμούτ αγάς
και σα κρυφά Νικόλας
σο μοναστήρ μεσονυχτί
θα πάτε στεφανούζ’ νε»

Κυριακή, Ιουλίου 17

Στο αρχονταρίκι της Όπτινα, παρέα με την Αστερόεσσα και όλους τους Πατέρας της Εκκλησίας!

Όπτινα Πούστιν (μην ακούσω αηδίες, έτσι;) σημαίνει «έρημος του Οπτά». Κι Οπτάς ήταν κάποιος λήσταρχος της περιοχής που μετανόησε κι έγινε μοναχός...
Το ξακουστό αυτό μοναστήρι, ο μεγάλος φάρος του ρούσικου μοναχισμού, η μήτρα των Ρώσων στάρετς, βρίσκεται στο δρόμο που ενώνει τη Μόσχα με το Κίεβο, βυθισμένο στη σιγή του δάσους, κοντά στην πόλη Κοζέλσκ.
Δεν υπάρχει περίπτωση να το επισκεφτείς και να μην σε κυριεύσει ο πόθος να επιστρέψεις σ’ αυτό...
Δίπλα στην ήσυχη όχθη του ποταμού Ζίσδρα, απολαμβάνεις την αναπαυτική μοναξιά!
Στο πράσινο φόντο των πανύψηλων δέντρων ξεχωρίζεις τη λευκότητα των μοναστηριακών κτηρίων.
Οι τοίχοι δεν είναι παχείς και οχυρωμένοι με επάλξεις. Ούτε μυρίζουν μπαρούτι! Δεν φωνάζουν «μην πλησιάζεις», αλλά σε καλοδέχονται και σε κερνάνε λουκούμι...
Χθες το βράδυ είδα ένα παράξενο όνειρο.
Ήμουν , λέει στο αρχονταρίκι της Όπτινα παρέα με την Αστερόεσσα, ώσπου ξαφνικά μπουκάρουν μέσα όλοι οι Πατέρες της Εκκλησίας μας.
Η Αστέρω δεν τα έχασε. Mε το θράσος που τη διακρίνει, ρώτησε:
«Σεβαστοί Πατέρες, είμαι μια φτωχή κοπέλα που ζω μέσα στον κόσμο. Σ’ αυτή την τεράστια πεδιάδα των πειρασμών και των αμαρτιών! Ζω καθημερινά τις παγίδες της λογικής και της φαντασίας. Η σάρκα μου έλκεται απ’ τα υλικά και τα ηδέα. Πες του, σας παρακαλώ, πώς μπορώ να ζήσω ασκητικά χωρίς να κλειστώ σε κάποιο μοναστήρι;».
Πρώτος πήρε το λόγο ο ιερός Χρυσόστομος. Μεγάλος ρήτωρ, δεν λέω, αλλά δεν μου έκατσε καλά!
«Ο καθείς μπορεί να καλλιεργεί τη σωφροσύνη και τις λοιπές αρετές. Δύναται να προσεύχεται, να νηστεύει και να μανθάνει κατάνυξιν ακόμη κι ένας που έχει γυναίκα...».
«Όπα, πάτερ, οκ... », του είπα, «πάμε παρακάτω. Εσείς, πάτερ Συμεών Νέε Θεολόγε, τι έχετε να μας πείτε;».
«Συμφωνώ με τον προλαλήσαντα! Μπορεί να κλαίει κάθε μέρα και να μετανοεί κι εκείνος που έχει γυναίκα...».
Δεν άντεξα άλλο! Διαμαρτυρήθηκα έντονα.
«Πατέρες στοπ, φτάνει! Μείνατε μεταξεστέοι, κι ελάτε το Σεπτέμβριο με τον κηδεμόνα σας! Μια κοπελίτσα σας ρώτησε κάτι, κι εσείς αρχίσατε να της λέτε για τους... παντρεμένους άντρες! Μιλάτε συνεχώς για τη σωτηρία του ανθρώπου, κι εννοείτε τη σωτηρία των αντρών...».

Πέμπτη, Ιουλίου 14

Σταμάτα να πιπιλάς τα δάχτυλα του μωρού! Με κολάζεις!

Ουφ! Πλησιάζουμε! Σε πέντε ωρίτσες θα είμαστε στην Όπτινα. Στο ιστορικό αυτό μοναστήρι που έβγαλε τους μεγαλύτερους στάρετς της Ρωσίας!
Μόνο αν ταξιδέψεις με λεωφορείο στη Ρωσία θα καταλάβεις τι εστί «μεγάλη χώρα»...
Κολλάω τη μούρη μου στο παράθυρο και σκέφτομαι (τι άλλο;) τη ζωή μου.
Λένε πως όταν αρχίζεις να ζεις με τις αναμνήσεις, γερνάς...
Κι εγώ έχω πολλά να θυμάμαι!
Η αλήθεια είναι πως έχω ρίξει πολύ ξύλο στη ζωή μου. Αλλά σίγουρα έχω φάει περισσότερο!
Θυμάμαι τότε στο Κουκάκι. Που μόλις βγήκα από το μπαρ με πλησίασε απειλητικά μια παρέα νταβραντισμένων. «Αυτό το μουνόπανο μας έκαψε τη σημαία», είπε ένας τους και με έδειξε. Και με λιάνισαν στο ξυλίκι...
Αμ τότε; Στην πλατεία Δαβάκη της Καλλιθέας; Ήταν η εποχή που οι πιτσιρικάδες έκαναν συμμορίες και στην πέφτανε απ’ το πουθενά για να σου κλέψουν το μπουφάν.
Τότε εσύ έπρεπε να τους πεις «μάγκες, είμαι κολλητός του λιγδιάρη (ή του σαπιοδόντη ή του ναυτικού)». Και είχες την ελπίδα κάποιος απ΄ τη συμμορία να φωνάξει «μαλάκες, ξέρει τον λιγδιάρη, αφήστε τον»...
Ωραίες εποχές... κι ας ήταν πονεμένες! Τώρα κανείς δεν σηκώνει χέρι πάνω μου! Σέβονται όλοι την ηλικία μου. Κι ας κάνω «κρα» να κυλιστώ με έναν μαλλιά στην καυτή άσφαλτο της Αθήνας...
Πέρυσι τέτοια εποχή είχαμε πιεί του σκασμού. Με πήγαν στο σπίτι μιας φίλης σηκωτό. Ήμουν λιπόθυμος.
Η Μ. άρχισε να φωνάζει: «έχω πάει στους προσκόπους και ξέρω ένα τρόπο να τον κάνω να συνέλθει»! Κι άρχισε να μου τραβάει με δύναμη τις ρόγες...
Παραδίπλα στο λεωφορείο κάθονται δυο νεαρούλες καλλίγραμμες μαμάδες με τα μωράκια τους αγκαλιά.
«Μπα; Είναι και οι μαμάδες γυναίκες;», σκέφτηκα. Και τρόμαξα με τη διαπίστωση που για πρώτη φορά έκανα στη ζωή μου!
Ως τώρα δεν το είχα σκεφτεί ποτέ, κι ας ασχολιέμαι με τις γυναίκες από τότε που θυμάμαι τον εαυτό μου!
Οι γυναίκες ήταν πάντα το χόμπι μου! Σαν τις ιπποδρομίες. Αυτές είναι τα όμορφα, ζεστά άλογα, με τα καπούλια, τα υγρά ρουθούνια και τα ιδρωμένα πλευρά...
Τις ξανακοίταξα προσεκτικότερα.
Χαχάνιζαν και πιπίλαγαν τα μικροσκοπικά δαχτυλάκια των μωρών τους!
Είναι ιδέα μου ή όντως υπάρχει κάτι ευχάριστα χυδαίο στην ατμόσφαιρα;

Τρίτη, Ιουλίου 12

Το σώμα μου στο Σολοβέτσκι, το μυαλό μου στην Ελλάδα...


Να ’μαστε και στη Λευκή Θάλασσα! Στο βορειότερο μέρος της Ρωσίας. Και στο μεγαλύτερο νησί του Αρχιπελάγους: το Σολοβέτσκι!
Εδώ ο ήλιος το κατακαλόκαιρο μόλις που θερμαίνει.
Κι αυτές οι λευκές νύχτες, που η μια μέρα διαδέχεται την άλλη, χωρίς να μεσολαβήσει σκοτάδι, κουράζουν τον οργανισμό...
Αυτό το αφιλόξενο μέρος επέλεξε ο μο
ναχός Σαββάτιος να ασκητέψει. Και τον ακολούθησαν ο Γερμανός, ο Ζωσιμάς κι ο Φίλιππος. Για να εξελιχθεί σιγά-σιγά σ’ ένα απ’ τα σημαντικότερα μοναστήρια της Ρωσίας. Όπου οι μοναχοί του ζούσαν φιλήσυχα, περικυκλωμένοι απ’ τους χειμερινούς πάγους, αγνοώντας τι συνέβαινε στον έξω κόσμο...
Δυστυχώς, όμως, τα καλά κρατάνε λίγο! Λόγω της θέσης του, το Μοναστήρι μετατράπηκε σε πραγματικό φρούριο. Έγινε το προς βορράν προκεχωρημένο φυλάκιο της Ρωσίας. Ο κυματοθραύστης των Σουηδικών, Δανέζικων και Αγγλικών επιθέσεων...
Επί δεκαετίες λειτούργησε ως άτυπο στρατιωτικό οχυρό! Δίπλα στα ιερά κειμήλια αποθηκεύονταν πυρομαχικά, κι έξω απ’ τα κελιά των μοναχών έστηναν τις σκηνές τους οι στρατιώτες του τσάρου. Με ό,τι αυτό συνεπάγετα
ι για την μοναχική πειθαρχία και την ηθική τους ακεραιότητα...
Όταν επικράτησαν οι μπολσεβίκοι, μετέτρεψαν το μοναστήρι σε φυλακή-κολαστήριο! Παρέλειψαν, όμως, να κατεβάσουν απ’ την κεντρική είσοδο την παλιά επιγραφή: «Αγία Πύλη».
Κάθομαι παράμερα και ξανασκέφτομαι πόσα εγκλ
ήματα διαπράχθηκαν στο όνομα των διάφορων ιδεολογιών.
Και δεν μπορώ να μην αναλογιστώ και τη σύγχρονη εθνική μας περιπέτεια...
Όπου όλες οι ιδεολογίες έγιναν το άλλοθι για να βολευτούν οι κομματικοί στρατοί, σε βάρος του δύσμοιρου δημοσίου!
Και τώρα καλούμαστε να την πληρώσουμε όλοι μας! Φτήνονατας το γάλα της μάνας μας...
Νομίζω πως ήρθε η ώρα να αποφορτιστούμε ιδεολογικά!
Να μηδενίσουμε το κοντέρ και να επαναξιολογήσουμε τα πάντα από μηδενική βάση.
Χωρίς προκαταλήψεις και ιδεολογικές παρωπίδες.
Το πολιτικό σύστημα της χώρας μας σύντομα θα επανοικοδομηθεί εκ θεμελίων.
Μέχρι τότε, η προσωρινή πολιτική στέγη του Ασκάρ
θα είναι η ... «Δράση»!



Δευτέρα, Ιουλίου 11

Τον Ντοστογιέφσκι τον θαυμάζω, τον Τολστόη τον λατρεύω!

Μέσα μου υπάρχουν κι δυο τους. Τη μια κάνουν παρέα, λένε τις ιστορίες τους κι είν’ αγαπημένοι.
Και την άλλη πιάνονται γένι με γένι! Ένας θεός ξέρει τι τραβάω για να τους χωρίσω πριν σκοτωθούν...
Είναι κι οι δυο τους «συγγραφείς των κολασμένων».
Οι ήρωές τους άνθρωποι αμαρτωλοί, δυστυχισμένοι, εγκληματίες, φτωχοί, απλοί, αγράμματοι χωρικοί, αιρετικοί, μοναχοί, παρανοϊκοί...
Κι εμένα πάντα αυτοί οι άνθρωποι με τραβούσαν. Όπως η μύγα κολλάει στο σκατό, έτσι κι εγώ αναπαύομαι κοντά σε ανθρώπους περιθωριακούς, χωρίς παρόν και μέλλον, με σπασμένα δόντια και σαπισμένα μυαλά...
Κι ο άγιος έχει παρελθόν, που λέει η σοφή λαϊκή παροιμία.
Τον Φιοντόρ δεν μπορείς να τον πεις «γυναικά». Εντάξει, γνώρισε τρεις-τέσσερεις γυναίκες στη ζωή του και τις αγάπησε με πάθος. Κι αυτό ήταν όλο...
Αλλά δεν μπορείς να παραβλέψεις πως έζησε τέσσερα χρόνια στην εξορία, παρέα με μερικούς απ’ τους σκληρότερους εγκληματίες της τσαρικής Ρωσίας.
Ούτε πως ήταν εξαρτημένος απ’ τη ρουλέτα! Δεν ήταν λίγες οι φορές που καταστράφηκε οικονομικά μέσα σε λίγες ώρες σε κάποιο καζίνο...
Όμως, ο Τολστόη ήταν μεγάλο αλάνι. Πρώτος χαρτοπαίχτης, μπεκρούλιακας και μέγας μπουρδελιάρης. Άφησε εποχή ως φοιτητής στο Καζάν και μετά στη Μόσχα και στην Πετρούπολη, και στη συνέχεια ως αξιωματικός στον Καύκασο στη Σεβαστούπολη και στο Βουκουρέστι.
Δεν άφηνε σε χλωρό κλαρί τις υπηρετριούλες και τις χωριάτισσες που βρίσκονταν στο διάβα του!
Αλλά είχε ιδιαίτερη αδυναμία στις γύφτισσες! Διαβάζω στο «Ημερολόγιό» του: «Ζω ως πραγματικό κτήνος... Το εσπέρας μετέβην πάλι εις τας αθιγγανίδας»!
Κι όλ’ αυτά μέχρι τα πενήντα του!
Τότε, ένα ανοιξιάτικο πρωινό, καθώς περπατούσε στο δάσος κι άκουγε τους μυστικούς ψιθύρους της φύσης, αισθάνθηκε να ξαναβρίσκει την παιδική του αθωότητα και την πίστη του στο Θεό. Κι αναστήθηκε πνευματικά...
Πενήντα είπα;
Ωραία... έχω ακόμα πέντε-έξι χρονάκια περιθώριο...

Κυριακή, Ιουλίου 10

Πώς είναι να προσεύχεσαι στη Λεωφόρο Νιέφσκι;

Ο Μεγάλος Πέτρος έβλεπε την ανάγκη της Ρωσίας ν’ ανοίξει ένα παράθυρο στην Ευρώπη.
Κι αποφάσισε να χτίσει μια νέα πρωτεύουσα, στις όχθες του ποταμού Νέβα, στο βάθος του Φιλανδικού κόλπου, και μέσω της Βαλτικής να επικοινωνεί με τ’ αναπτυγμένα βιομηχανικά και εμπορικά κράτη...
Ο τόπος που διάλεξε ήταν δύσκολος. Γεμάτος έλη και δάση. Αλλά δεν δίστασε να ρίξει τον πρώτο θεμέλιο λίγο, τον Μάη του 1703, και μέσα σε λίγα χρόνια ξεπήδησε η Αγία Πετρούπολη, η «Βενετία του Βορρά», αυτή που αργότερα οι κομμουνιστές μετονόμασαν σε Λένιγκραντ...
Οι δυο πρώτες πρωτεύουσες των Ρώσων είχαν τα δικά τους ξακουστά μοναστήρια: το Κίεβο τη Λαύρα Πετσέρσκι κι η Μόσχα την Τρόιτσκο-Σεργιέφσκι. Έπρεπε κι η Πετρούπολη ν’ αποκτήσει το δικό της, και μάλιστα να ξεπεράσει σε φήμη όλα τα προηγούμενα.
Συνήθως πρώτα εγκαθίστανται σ’ ένα τόπο κάποιοι μοναχοί και αργότερα γίνεται το μοναστήρι. Εδώ, όμως, ο Μεγάλος Πέτρος έκανε το αντίστροφο. Πρώτα έχτισε ένα μεγαλοπρεπές συγκρότημα με 12 μεγάλες εκκλησιές, και μετά άρχισε να μαζεύει τους εκλεκτότερους μοναχούς απ’ όλη την αυτοκρατορία του.
Και το μοναστήρι το αφιέρωσε στον ήδη αγιοποιηθέντα ηγεμόνα Αλέξανδρο Νιέφσκι, που στην ίδια περιοχή είχε νικήσει τους Σουηδούς!
Γενικά, οι αγιοποιήσεις εθνικών ηρώων με αναγουλιάζουν. Το ίδιο και τα «μοναστήρια του δοκιμαστικού σωλήνα», που δεν έχουν καμία παράδοση...
Το πρωί επισκέφτηκα το σπίτι του Νοστογιέφσκι που λειτουργεί ως μουσείο. Ο Φιοντόρ μπορεί να γεννήθηκε στη Μόσχα, αλλά εδώ έζησε την περισσότερη ζωή του. Και θάφτηκε στο κοιμητήριο του μοναστηριού. Οι Ρώσοι πάντα πίστευαν πως αν θαφτούν κάτω απ’ τα καμπαναριά μιας μονής θα εξασφαλίσουν το ... αιώνιο μέλλον τους!
Στη συνέχεια, επίτηδες δεν πήρα συγκοινωνία, για να πάω με τα πόδια στην Αλεξαντρόφσκαγια Λαύρα. Ήθελα να περπατήσω τη Λεωφόρο Νιέφσκι, απ’ όπου πέρασε η πομπή της κηδείας του μεγάλου Ρώσου συγγραφέα πριν 130 χρόνια...
Φοιτητές απ’ όλες τις Σχολές της Πετρούπολης διάβαζαν τους ψαλμούς με τρεμάμενη απ’ τη συγκίνηση φωνή. Οι περισσότεροι ήταν άθεοι κι εχθροί της Εκκλησίας. Δικαιολογημένη η έκπληξη του τότε Μητροπολίτη της πόλης: «Τι μαγική δύναμη πρέπει να ’χε ο μακαρίτης για να μπορέσει να φέρει αυτούς τους νέους τόσο κοντά στο Θεό;»...
Καθώς περπατούσα, κατανύχθηκα! Το ξέρω πως είμαι αδύναμος και ασταθής χαρακτήρας.
Γονάτισα στην άκρια του δρόμου και προσευχήθηκα...
«Θεέ μου, φύλαξέ με απ’ τον πλούτο και τη φτώχεια»...
Κάποια στιγμή έφτασα και στον τάφο του Ντοστογιέφσκι.
Και διάβασα το επίγραμμα, χαραγμένο στη παλαιοσλαυική γλώσσα: «ο κόκκος του σίτου, όταν αποθάνει πολύν καρπόν φέρει»...


Παρασκευή, Ιουλίου 8

Σέργιος του Ραδονέγ: ο αγαπημένος μου άγιος!

Τ’ όνομά του, πριν καλογερέψει, ήταν Βαρθολομαίος.
Πρωτογνώρισε τον κόσμο στο Ροστώβ. Και στο σχολειό ήταν μεγάλος κουμπούρας ο Βαρθολομαίος.
Ώσπου, ως εκ θαύματος, κει κοντά στα δέκα του χρόνια, το μυαλό του άνοιξε, κι ο νους άρχισε να καίει από κάρβουνο σούπερ αμόλυβδη με τα πολλά οκτάνια...
Εδώ κάπου μοιάζουμε με τον άγιο. Θυμάμαι στην πρώτη Γυμνασίου έμεινα μετεξεταστέος!
Κι εκείνο το καλοκαίρι, κάτι παράξενο έγινε, κι ο νους μου απογειώθηκε...
Ο Βαρθολομαίος είχε έμφυτη κλίση και κλήση στην ασκητική ζωή. Γι’ αυτό και μόλις πέθαναν οι γονείς του πήγε σε μια ερημική περιοχή, γύρω στα 70 χιλιόμετρα απ’ τη Μόσχα, που λεγόταν Ραδονέγ, κι έχτισε μια μικρή ξύλινη καλύβη.
Στο ημίφως και στη σκέπη του απέραντου δάσους είχε για παρέα μόνο τα σφυρίγματα του αέρα που έσυαν τα τεράστια δέντρα, τα κελαηδήματα των πουλιών και τα μουγκρητά των λύκων και των αρκούδων που περιφέρονταν ολόγυρα χωρίς ποτέ να τον πειράξουν!
Μόνο όσοι έχουν προσπαθήσει να ζήσουν τέτοια ζωή καταλαβαίνουν τις δυσκολίες της!
Όπου ακόμη σκληρότερη κι απ’ την έλλειψη των βασικών αγαθών είναι η μοναξιά και η πλήξη...
Για να μην τα πολυλογώ, αυτή η ταπεινή ξύλινη καλύβη στη μέση του πουθενά, εξελίχθηκε στο σημαντικότερο μοναστήρι της μοσχοβίτικης Ρωσίας: Τρόιτσκο Σεργιέβσκι...
Και για να μην παρεξηγηθούμε, διευκρινίζω πως στα ρούσικα «τρόιτσκο» δεν σημαίνει την τρόικα αλλά την Αγία Τριάδα!
Ο φίλος μου ο Σέργιος είχε την τύχη, λίγο πριν πεθάνει, να ζήσει το τέλος της ταταρικής κατοχής. Επί δύο αιώνες οι Τάταροι καταδυνάστευαν τους Ρώσους. Ώσπου, το 1380, κατατροπώθηκαν στη μάχη του Κολίκοβο, κοντά στον Δον, και τους απάλλαξαν οριστικά απ’ την παρουσία τους.
Στις παραμονές της κρίσιμης μάχης ο Μέγας Ηγεμόνας της Μόσχας Δημήτριος Ιβάνοβιτς επισκέφτηκε τον Σέργιο στο ασκηταριό του και πήρε την ευλογία του. Κι ο άγιος προέβλεψε τη μεγάλη νίκη του ρούσικου στρατού...
Νομίζω πως πολλά θα μπορούσε να μας διδάξει η ζωή του Αγίου, για την αντιμετώπιση των προσωπικών αλλά και εθνικών μας δυσκολιών.
Ας πούμε ένα παράδειγμα: όταν οι μικρές αποθήκες του μοναστηριού άδειαζαν και τα καλογέρια του Σέργιου πρότειναν να κάνουν εράνους για να εξασφαλίσουν τα αναγκαία, εκείνος τους απέτρεπε κατηγορηματικά. Κι έτσι τους μάθαινε να εμπιστεύονται μόνο τη Θεία Πρόνοια!
Τι λέτε; Αν στείλουμε την Τρόικα στον αγύριστο, μπορούμε να εμπιστευτούμε μόνο τη Θεία Πρόνοια;
Νομίζω πως ναι! Αρκεί να μάθουμε να ζούμε όπως ο άγιος Σέργιος: όλη μέρα προσευχή, νηστεία και εργασία, και με τη δύση του ήλιου ένα ποτήρι νερό και μια φέτα ξεροκόμματο...

Τρίτη, Ιουλίου 5

Ένα φλιτζάνι τσάι...

Οι πρώτοι μοναχοί στα σπήλαια του Κιέβου ακολούθησαν τον ιδιόρρυθμο ασκητικό τύπο της «έγκλεισις» (= αυτοφυλάκιση).
Κλεισμένοι οικειοθελώς μέσα στους αποπνιχτικούς βράχους, ζούσαν ζωή τρομερά δύσκολη που απαιτούσε ιδιαίτερη κλήση και δύναμη ψυχής...
Βέβαια, όπως γίνεται συνήθως, μετά το θάνατο των ιδρυτών, η άνεση και η τρυφηλότητα του βίου εισήλθε αμέσως στη Λαύρα Πετσέρσκσι.
Οι μοναχοί εγκατέλειψαν τις σπηλιές τους και μετακόμισαν σε διπλανά άνετα οικήματα!
Σε λίγες δεκαετίες τα ρούσικα μοναστήρια έγιναν ζάμπλουτα.
Έφτασαν να ελέγχουν τα 2/3 του ρωσικού εδάφους! Κι οι μοναχοί ζούσαν μέσα στην αργία και οκνηρία, σκανδαλίζοντας τους πιστούς με τον μέθυσο και ακόλαστο βίο τους.
Ο Μεγάλος Πέτρος, που πίστευε πως οι Μοναχοί δεν είναι άνθρωποι ωφέλιμοι, προσπάθησε να βάλει χέρι στην εκκλησιαστική περιουσία. Το ίδιος έκανε αργότερα και η Μεγάλη Αικατερίνη.
Αλλά ας μην μείνουμε μόνο στα αρνητικά.
Ο ρούσικος μοναχισμός έβγαλε πολλούς αγίους. Και για να μην πάμε μακριά, ας αναφέρουμε τα παραδείγματα δυο μεγάλων πνευματικών μορφών που έζησαν προπολεμικά στο ρώσικο μοναστήρι του Αγιονόρους: τον όσιο Σιλουανό τον Αθωνίτη και τον γέροντα Σωφρόνιο Σαχάρωφ.
― Πες μας γέροντα λόγο πνευματικό κι ωφέλιμο!
― Να στέκεσαι στο χείλος της αβύσσου της απογνώσεως κι όταν δεις ότι αρχίζεις να αποκάμνεις, τραβήξου ένα βήμα πίσω και πιες ένα φλιτζάνι τσάι...

Δευτέρα, Ιουλίου 4

Κίεβο Πετσέρσκι...

Οι Ρώσοι έγιναν Χριστιανοί με συνοπτικές διαδικασίες.
Τον πρώτο λόγο είχαν, φυσικά, οι διπλωματικές αποστολές.
Μόλις ο Βασίλειος ο Βουλγαροκτόνος τα «βρήκε» με τον ηγεμόνα του Κιέβου Βλαδίμηρο, άνοιξε διάπλατα και ο δρόμος για τους ιεραποστόλους...
Ο Βλαδίμηρος παντρεύτηκε την αδελφή του Βασίλειου, την πριγκίπισσα Άννα (την καημενούλα), ασπάστηκε το Χριστιανισμό και υποχρέωσε όλους τους υπηκόους του να βαφτιστούν μαζικά στο Δνείστερο! Όσους αρνιόταν, τους έπνιγε στο ποτάμι!
Συνεπώς, εκείνη τη μέρα (γύρω στα 987) όλοι οι Ρώσοι βούτηξαν στα νερά. Είτε για να βαφτιστούν είτε για να πνιγούν...
Το Κίεβο είναι το λίκνο του ρώσικου έθνους και της ρούσικης ορθοδοξίας.
Κοντά στο σημείο που βαπτίστηκαν οι Ρώσοι του Βλαδίμηρου ιδρύθηκε στα 1062 η περίφημη Λαύρα του Κιέβου, γνωστή ως «Μονή Πετσέρσκι (= των σπηλαίων»), η «Ακρόπολη του ρώσικου μοναχισμού»! Ιδρυτές της οι μοναχοί Αντώνιος ο Αγιορείτης και Θεοδοσιος.
Ο Ρούσικος μοναχισμός μιμήθηκε σε όλα τον αντίστοιχο ελληνο-βυζαντινό. Με όλα τα καλά και τα κακά του...
Τα μικτά μοναστήρια σκανδάλιζαν τους πιστούς.
Το ίδιο και οι περιπλανόμενοι-ανέστιοι μοναχοί που εκμεταλλεύονταν τους αγαθούς και ευκολόπιστους χωρικούς.
Αλλά κι οι πανίσχυροι Τσάροι, μιμούμενοι τους Βυζαντινούς Αυτοκράτορες, έκλειναν στα μοναστήρια όσους ήθελαν να ξεφορτωθούν. Δηλαδή τις γυναίκες τους και τους πολιτικούς τους αντιπάλους...
Δεν ήταν λίγοι κι εκείνοι του γίνονταν μοναχοί λίγες ώρες πριν πεθάνουν! Πολλές φορές και ημιαναίσθητοι! Γιατί πίστευαν πως η αφιέρωσή τους στο Θεό, έστω και την ύστατη στιγμή, ανοίγει τις πύλες του ουρανού...
Στις περιπτώσεις αυτές έπαιρναν ένα μεγάλο ρίσκο: αν τελικά ο ετοιμοθάνατος τη σκαπούλαρε, ήταν υποχρεωμένος να μείνει μοναχός για όλη την υπόλοιπη ζωή του!
Έτσι την πάτησαν οι βυζαντινοί Μανουήλ Κομνηνός και Θεοδόσιος Βατάτζης, που είδαν κι έπαθαν να πετάξουν το ράσο μετά την ανάρρωσή τους...

Σάββατο, Ιουλίου 2

Απ’ τη Ρωσία με αγάπη...

Για μένα Ρωσία είναι Τολστόι-Γκόγκολ-Ντοστογιέφσκι!
Όπως Ελλάδα είναι Σικελλιανός-Καζαντζάκης-Καβάφης!
Το καλύτερο βιβλίο που διάβασα έβερ είναι οι «αδελφοί Καραμαζόφ». Αποτελεί το κύκνειο άσμα, τον δραματικό επίλογο της ζωής του μεγάλου Ρώσου συγγραφέα.
Ξέρω... ελάχιστοι Έλληνες έχουν διαβάσει όλο το βιβλίο!
Οι περισσότεροι, όμως, έχουμε δει δυο και τρεις φορές την πορνοταινία «αδελφές Καραμαζώφ»!
Ο Ελληναράς δεν πολυγουστάρει τα «κουλτουριάρικα». Αντιπαθεί το διάβασμα!
Ειδικά οι κοπελίτσες δεν έχουν καμία εκτίμηση στους «έχοντες υψηλά την διανοητικήν κεφαλήν»!
Νομίζουν πως όλες οι ουσίες μαζεύονται εκεί... και στο βρακί τίποτα! Θεωρούν πως η πολλή «φαιά ουσία» βλάπτει σοβαρά τη συνουσία! Ή, μάλλον, την τουφεκίζει κανονικά...
Λοιπόν, επιστρέφουμε στο έργο του Ντοστογιέφσκι και στους «αδελφούς Καραμαζώφ».
Στους ήρωές του διακρίνεις όλη την «εσωτερική ακαταστασία» των ανθρώπων. Διαβάζοντάς το ανακαλύπτεις κι όλες τις πτυχές των δικών σου εκκρεμοτήτων...
Το βιβλίο γράφτηκε στα τέλη του 19oυ αιώνα. Και περιγράφονται τα τρία κυρίαρχα ιδεολογικά ρεύματα που κυριαρχούσαν τότε στη Ρωσία. Που, κατά σύμπτωση (;), είναι τα ίδια με τα τρία ρεύματα που κυριαρχούν στον ελλαδικό χώρο απ’ τις παραμονές κι όλας της άλωσης της Πόλης:
α) Η παλιά πρωτόγονη, αισθησιακή, παγανιστική, «διονυσιακή» Ρωσία. Που επιτρέπει την πνευματική απόλαυση του πολιτισμού αλλά και τα μεθοκοπήματα στα υπόγεια καπηλειά, που καταλήγουν σε μικροκαυγάδες και ξεριζώματα της γενειάδας των μπεκρήδων της παρέας.
Το αντίστοιχο ελληνικό ρεύμα αντιπροσωπεύουν οι «αρχαιολάτρες», με σημαντικότερο εκπρόσωπο τον πλατωνικό φιλόσοφο Γεώργιο Γεμιστό Πλήθων.
β) Το δεύτερο ρεύμα είναι το «φιλοδυτικό», του ευρωπαϊκού διαφωτισμού και του αγνωστικισμού, που αρνείται όχι τόσο το Θεό αλλά τον Χριστό! Ή, μάλλον, όχι τον σταυρωθέντα Χριστό αλλά τον αναστάντα Χριστό! Αν ο Χριστός είχε απλά σταυρωθεί θα ήταν ο πιο αξισυμπάθητος άνθρωπος της ιστορίας! Αλλά η ανάσταση χάλασε την λογικοκρατούμενη πιάτσα...
γ) Το τρίτο ρεύμα εκφράζει την ησυχαστική και φιλοκαλική παράδοση της Ρωσίας. Αυτή που διέσωζαν και διέδιδαν οι στάρετς και οι ασκητές της Όπτινα.
Είναι η παράδοση του πρώτου πατριάρχη μετά την Άλωση, του Γεώργιου-Γεννάδιου Σχολάριου. Που πίστευε πως το γένος θα διατηρούσε την αυτοσυνειδησία του και την ταυτότητά του μόνο αν έμενε προσκολλημένο στην ησυχαστική παράδοση της Ορθόδοξης Εκκλησίας.
Ακόμη κι αν έπρεπε να υποστεί την οθωμανική κυριαρχία...